De aantonende wijs of indicatief (mode indicatiu) wordt gebruikt voor het beschrijven van reële gebeurtenissen. In het Catalaans kent de aantonende wijs de volgende enkelvoudige tijden: present, imperfet, passat (simple i perifràstic) en futur. Ook zijn er de volgende samengestelde tijden: perfet, passat anterior (simple i perifràstic) en futur compost. Dit artikel geeft een overzicht van alle tijden in de indicatief in het Catalaans.
Eenvoudige tijden
Tegenwoordige tijd Present
De tegenwoordige tijd (in het Catalaans: present) drukt een actie of toestand uit die plaatsvindt op het moment van spreken. Bijvoorbeeld:
- Ana canta una canço.
Ana zing een lied.
De tegenwoordige tijd wordt ook gebruikt om gewoonten, universele waarheden en feiten te beschrijven. Bijvoorbeeld:
- Cada dia em menjo un entrepà.
Elke dag eet ik een broodje (sandwich). - Sempre hi ha molta gent al centre de Barcelona.
Er zijn altijd veel mensen in het centrum van Barcelona. - La Terra gira al voltant del Sol.
De Aarde draait om de Zon.
Imperfectieve verleden tijd Imperfet
De imperfectieve verleden tijd (in het Catalaans: imperfet) drukt een actie uit het verleden uit, waarvan niet duidelijk is of deze al is afgelopen. De imperfet wordt ook gebruikt om gewoonten uit het verleden uit te drukken. Een aantal voorbeelden:
- A Figueres plovia molt.
In Figueres regende het veel. - Àlex llegia molts còmics quan era petit.
Alex las veel strips toen hij klein was.
Eenvoudige verleden tijd Passat simple
De eenvoudige verleden tijd (in het Catalaans: passat simple) beschrijft acties in het verleden die in z'n geheel zijn afgerond. Bijvoorbeeld:
- Ahir aní a la ciutat.
Gisteren ging ik naar de stad. - L'altre dia estudiàrem la gramàtica catalana.
Onlangs bestudeerden we de Catalaanse grammatica. - Els romans construïren un aqüeducte a Tarragona.
De Romeinen bouwden een aquaduct in Tarragona.
Perifrastische verleden tijd Passat perifràstic
De perifrastische verleden tijd (in het Catalaans: passat perifràstic) is identiek aan de eenvoudige variant, maar informeler in gebruik. Het wordt gevormd door het werkwoord anar (gaan) in de tegenwoordige tijd van de aantonende wijs en de infinitief van het vervoegde werkwoord. Bijvoorbeeld:
- Ahir vaig anar a la ciutat.
Gisteren ging ik naar de stad. - L'altre dia vam estudiar la gramàtica catalana.
Onlangs bestudeerden we de Catalaanse grammatica. - Els romans van construir un aqüeducte a Tarragona.
De Romeinen bouwden een aquaduct in Tarragona.
Toekomende tijd Futur
De toekomende tijd (in het Catalaans: futur) beschrijft acties die nog plaats zullen vinden in de toekomst. Bijvoorbeeld:
- La setmana que ve prepararé una paella.
Volgende week zal ik een paëlla maken.
Samengestelde tijden
De samengestelde tijden worden gevormd door het hulpwerkwoord haver (hebben) en het voltooid deelwoord van het werkwoord in kwestie.
Voltooid tegenwoordige tijd Perfet
De voltooid tegenwoordige tijd (in het Catalaans: perfet) drukt een actie uit die zojuist heeft plaatsgevonden. Het wordt gevormd door het hulpwerkwoord haver in de tegenwoordige tijd en het voltooid deelwoord van het vervoegde werkwoord. Bijvoorbeeld:
Voltooid verleden tijd Plusquamperfet
De voltooid verleden tijd (in het Catalaans: plusquamperfet) duidt een actie aan die plaats vond vóór een andere actie in het verleden. Deze tijd wordt meer gebruikt dan de passat anterior. Deze tijd wordt gevormd met het hulpwerkwoord in de imperfet.
- Quan vaig arribar a casa, Carles havia sortit per a l'institut.
Toen ik thuiskwam, was Carles naar school vertrokken.
Voltooid perfectieve verleden tijd Passat anterior
De voltooid perfectieve verleden tijd (in het Catalaans: passat anterior) wordt tegenwoordig weinig meer gebruikt. Deze tijd kan gebruikt worden voor het uitrukken van een actie die is afgerond vóór een andere actie beschreven in een andere verleden tijd. De passat anterior is er in een eenvoudige en een perifrastische variant. De eenvoudige variant wordt gevormd met het hulpwerkwoord in passat simple:
- Quan haguí acabat els meus deures, sortí amb els meus amics.
Toen ik mijn huiswerk had afgemaakt, ging ik uit met mijn vrienden.
De perifrastische variant wordt gevormd met het hulpwerkwoord in passat perifrastic:
Voltooid toekomende tijd Futur perfet
De voltooid toekomende tijd (in het Catalaans: futur perfet) drukt een actie in de toekomst uit die voltooid zal zijn op het moment waar naar verwezen wordt. Bijvoorbeeld:
- Demà ja t'hauràs recuperat.